Precizna poljoprivreda u proizvodnji suncokreta

Dr Duško Marinković, zamenik rukovodioca Stručne službe Victoria Logistic

Početak ”zelene revolucije” značajno je uticao na povećanje produktivnosti i efikasnosti poljoprivredne proizvodnje prevashodno zahvaljujući uvođenju agrohemijskih proizvoda (pesticida i mineralnih đubriva), povećanju genetskog potencijala gajenih biljaka u cilju postizanja većih prinosa (uvođenje prvih hibrida i selekcionisanih sorti), poljoprivrednih mašina (smanjivanje ljudskog rada i rada domaćih životinja). Sve ovo je doprinelo značajnom povećanju visine prinosa po jedinici površine čime je procenat gladnih u svetu značajno smanjen. Svetska populacija nakon prevazilaska globalnog problema gladi (u periodu pre ”zelene revolucije” sve zemlje su imale manje ili više izražen ovaj problem), nastavlja da raste, čime se i potražnja za hranom na svetskom nivou povećava sve do današnjih dana. Pored povećanja broja ljudi koje treba prehraniti, savremena poljoprivreda se suočava i sa novim izazovima smanjivanja obradivih površina (u Srbiji godišnje nestane oko 6.000 ha obradivog zemljišta). Razlozi smanjivanja obradivih površina su brojni (sabijanje, zakišeljavanje, erozija, zagađenje, prenamena...) i teško je da možemo u narednom vremenu očekivati drugačiji razvoj situacije po ovom pitanju.

Svima nam je jasno da zbog svega navedenog moramo povećati produktivnost po jedinici površine uz istovremeno smanjenje troškova proizvodnje. Primena novih naučnih i tehničkih rešenja u procesu poljoprivredne proizvodnje jedini je način da se ostvare navedene težnje. Brojni su primeri uvođenja novih tehnologija u poljoprivrednoj proizvodnji poslednjih decenija. Najveći pomak učinjen je uvođenjem GPS tehnologije. Preciznim navođenjem poljoprivrednih mašina i upoznavanjem sa svakim segmentom naših obradivih površina značajno se povećava efikasnost u procesu proizvodnje.

Upotreba GPS-a prisutna je u svim segmentima ratarske poljoprivredne proizvodnje, od procesa uzorkovanja zemljišta do ubiranja useva. Primena GPS-a u proizvodnji svih ratarskih biljnih vrsta je primenljiva, pa tako i u proizvodnji suncokreta.

Prva agrotehnička mera koju treba obaviti u procesu proizvodnje suncokreta svakako je uzimanje uzoraka zemljišta kako bi se odredila optimalna količina i formulacija mineralnih hraniva. Sistem uzimanja uzoraka zemljišta koji primenjuje Stručna služba Victoria Logistic zasniva se na upotrebi GPS tehnologije u procesu snimanja granica parcela, podeli velikih obradivih površina na manje segmente, na veličine 5-10 ha, snimanje pozicije svakog pojedinačnog uboda. Snimanjem granica parcela, pored olakšane orijentacije u prostoru pri uzorkovanju zemljišta, brzo i efikasno saznajemo stvarnu površinu (često se stvarna površine ne slaže sa površinom po papirima) čime se povećava efikasnost potrošnje repromaterijala i preciznije određivanje radnih učinaka. Snimanjem pozicije svakog pojedinačnog uboda nakon četiri godine možemo se vratiti i na iste pozicije i ponoviti uzorkovanje. Na ovaj način precizno možemo pratiti promene koje se dešavaju u našem zemljištu i prilagoditi količine mineralnih đubriva.

Savremeniji sistemi uzorkovanja zemljišta podrazumevaju pribavljanje i upoređivanje različitih podatka (podaci o visini prinosa prikupljeni uz pomoć kombajna, podaci nastali snimanjem parcela uz pomoć bespilotnih letelica, pedološke karte, snimanje parcele uz pomoć senzora, određivanja nadmorske visine svakog dela parcele), kako bi se napravila što bolja i preciznija mapa uzimanja uzoraka zemljišta. Poželjno je da se mape formiraju na osnovu što većeg broja pribavljenih podataka. Ovakav sistem uzorkovanja ima smisla samo ukoliko je prema formiranim mapama moguće primeniti mineralna đubriva uz adekvatne rasipače. Ovakvi rasipači moraju imati mogućnost automatske kontrole otvora dozatora i broja obrtaja diska/diskova na osnovu mape đubrenja (na osnovu analize zemljišta, planiranog prinosa suncokreta) i svoje pozicije na parceli. Opravdanost primene mineralnih đubriva na osnovu analize zemljišta u proizvodnji suncokreta je višestruko potvrđena. U sada već prethodnoj proizvodnoj godini, kontrolisanom primenom NPK đubriva (na osnovu analize zemljišta), na našem oglednom polju u Banatskom Novom Selu, ostvarili smo povećanje prinosa u proizvodnji suncokreta od 143 kg/ ha u odnosu na iskustveni sistem (bez analize zemljišta).

Pored primene mineralnih đubriva, mape koje smo napravili, mogu se koristiti i za izvođenje svih drugih agrotehničkih mera posebno kod setve suncokreta i primene pesticida. Dinamičko regulisanje/određivanje broja biljka shodno mapama plodnosti zemljišta odnosno potencijalu različitih delova parcele, moguće je u proizvodnji suncokreta ostvariti maksimalne prinose. Primena herbicida u proizvodnji suncokreta može biti daleko isplativija ukoliko se na različitim delovima parcele (uz pomoć mapa korova), shodno populaciji i vrsti korova, vrši njihova aplikacija. Uvođenjem ovakvih sistema u proizvodnji suncokreta moguće je ostvariti ogromne uštede i povećati efikasnost u procesu proizvodnje.

Primenom GPS tehnologije koja nam omogućava smanjivanje zone preklapanja prohoda na 2 cm, moguće je ostvariti uštede u repromaterijalu i do 20-25% u zavisnosti od agrotehničke mere. Kod primene mineralnih đubriva i pesticida ove uštede su najveće, a ovakvi uređaji isključuju potrebu za markirantima. Prilikom uvođenja novih tehničko tehnoških rešenja u cilju povećanja produktivnosti, nikako ne sme biti ugrožena plodnost zemljišta. Kako bi bili sigurni da se ovako nešto neće desiti, pre uvođenja novih rešenja u široku praksu, potrebno je izvršiti odgovarajuća ispitivanja u datim agroekološkim uslovima posebno ukoliko se radi o novim sistemima obrade zemljišta.

Bilten "Za našu zemlju", novembar 2016, broj 47